Pytanie: Pracownik w 2023 roku został zatrzymany przez policję, gdy jechał do pracy. Był w stanie nietrzeźwości (potwierdza to dwójka pracowników, którzy z nim jechali). Do pracy tego dnia nie dotarł. Czy w związku z tym, że samo zatrzymanie nastąpiło obok miejsca pracy i już w czasie pracy (cała trójka spóźniłaby się do pracy), pracownik traci prawo do trzynastki za 2023 rok?
Odpowiedź: To, że zatrzymanie pracownika przez policję miało miejsce po rozpoczęciu godzin pracy, nie oznacza, iż spełniony został warunek wyłączający prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Aby pracownik w związku z nietrzeźwością stracił prawo do trzynastki, musiałby się w takim stanie stawić do pracy, a to nie nastąpiło.
Od czego zależy prawo pracownika do trzynastki
Podstawowym warunkiem do uzyskania przez pracownika dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest czas przepracowany. Pracownik nabywa prawo do trzynastki w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego.
W przypadku gdy pracownik nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego. Warunkiem nabycia prawa do trzynastki w wysokości proporcjonalnej jest jednak to, aby okres ten wynosił co najmniej 6 miesięcy.
Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej zawiera także katalog sytuacji wyjątkowych, w razie wystąpienia których przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane.
Kiedy pracownik nie ma prawa do trzynastki
Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej wprowadza jednak także 4 grupy sytuacji, w których pomimo spełnienia zasadniczych warunków do uzyskania tego świadczenia pracownik go nie uzyska. Stanie się tak w następujących przypadkach:
- nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, trwającej dłużej niż 2 dni,
- stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości,
- wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby,
- rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Swoistą automatyczną sankcją za określone w ustawie naruszenie istotnych obowiązków pracowniczych jest w tych przypadkach brak prawa do trzynastki. Pracownik pobawiony jest tego świadczenia z mocy prawa.
Kiedy pracownik nie ma prawa do trzynastki z powodu nietrzeźwości
Pozbawienie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w związku z użyciem alkoholu występuje wówczas, gdy:
- wystąpił stan nietrzeźwości (stężenie we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3), a nie stan po użyciu alkoholu i
- pracownik będąc w stanie nietrzeźwości, stawił się do pracy albo przebywał w pracy (czyli sytuacja, w której stawiając się do pracy, nie był jeszcze nietrzeźwy).
Przez stawienie się do pracy należy rozumieć przybycie do miejsca pracy z zamiarem jej świadczenia. Decydującego znaczenia nie ma tutaj czas, w jakim nietrzeźwość została stwierdzona, ale połączenie tego z miejscem, w którym to stwierdzenie nastąpiło. W opisanej sytuacji pracownik – jakkolwiek minęła już rozkładowa godzina rozpoczęcia pracy – nie stawił się jeszcze do pracy. Zatrzymanie przez policję nastąpiło obok miejsca pracy, poza terenem pracodawcy, czyli pracownik jeszcze do pracy nie dotarł. Nawet jeśli dzień ten został zakwalifikowany jako nieusprawiedliwiona nieobecność, to taka 1-dniowa nieobecności nie pozbawia pracownika prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Podstawa prawna:
- art. 2 i art. 3 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 1690).
Marek Rotkiewicz
prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, trener na szkoleniach
|